لینوکس چیست؟ سوالی که برای بسیاری از کاربران ایجاد می شود و می خواهند بدانند که واقعا لینوکس (Linux) چیست و چه کاربردی دارد؟ اصلا چرا باید از لینوکس استفاده کرد؟ در مورد لینوکس سوال و جواب های مختلفی مطرح است که ما در این مطلب به همه آن سوال ها پاسخ خواهیم داد.
زمانی که نام لینوکس به زبان می آید برخی افراد آن را هسته سیستم عامل معرفی می کنند. و برخی دیگر می گویند که لینوکس نوعی سیستم عامل همچون ویندوز است. برخی نیز تصور می کنند که لینوکس و اوبونتو (Ubunto) یکی هستند. برای روشن شدن موضوع و دریافت پاسخ تمام این سوالات و دیگر سوالات در مورد لینوکس لازم است بیشتر در این خصوص توضیح داده شود. پس با ما همراه باشد تا ماهیت لینوکس برای شما روشن شود.
در ابتدا باید گفت که تصور بسیاری از کاربران در این باره صحیح است و لینوکس یا Linux به معنی هسته سیستم عامل می باشد و زمانه که عبارت Linux به تنهایی بکار می رود همین مفهوم مورد نظر می باشد. اما گروه دیگر کاربران که تصور می کنند لینوکس همان اوبونتو است و همچون ویندوز می باشد اشتباه است. در حقیقت کل سیستم عامل لینوکس (که همچون ویندوز می باشد) GNU/Linux است که متشکل از هسته لینوکس و ابزار گنو (GNU) می باشد. تا اینجا کلیت موضوع مشخص شد و پاسخ دو سوال اصلی در مورد لینوکس داده شد.
لینوکس چیست؟
همانطور که ذکر شد Linux به خودی خود سیستم عامل نیست و تنها هسته (Kernel) سیستم عامل می باشد که در سال ۱۹۹۱ میلادی اولین نسخه آن منتشر شد. در سیستم عامل هسته بخش اصلی محسوب می شود و نقش مهمی را ایفا می کند. عملیات هایی نظیر کنترل داده‌ها و سخت افزار، مدیریت حافظه و تبادل اطلاعات جزء وظایف هسته در سیستم عامل می باشد.
بنابراین آن چیزی که کاربران در سیستم خود نصب کرده و از آن استفاده می کنند به طور کلی لینوکس نیست و تنها هسته و بخش زیرساخت آن لینوکس می باشد. در حقیقت باید گفت که چیزی با عنوان «سیستم عامل لینوکس» وجود ندارد و آن سیستم عامل مورد استفاده توسط کاربران «سیستم عامل گنو/لینوکس» می باشد.
لازم به ذکر است سیستم عامل رابطی بین نرم افزار و سخت افزار می باشد که مدیریت سخت افزار را در دست گرفته و تبادلات لازم بین برنامه ها و سخت افزار سیستم را انجام میدهد. مدیریت داده ها، مدیریت درایور و سخت افزارهای جانبی، پردازش اطلاعات در پردازنده، ارتباط بین اجزای رایانه برخی از وظایف و عملکردهای سیستم عامل (Operation System) می باشد.
البته در سیستم عامل ویندوز علاوه بر این قابلیت ها که هسته آن می باشد دیگر قابلیت هایی به عنوان رابط کاربری نیز قرار گرفته است که مد نظر ما نمی باشد. با توجه به این موضوع لینوکس نیز همچون هسته ویندوز است که با سخت افزار رابطه دارد اما بخش های مربوط به رابط کاربری در آن وجود ندارد.
قسمت های مربوط به نرم افزار و رابط کاربری در لینوکس با کمک ابزارهایی پروژه گنو (GNU) قرار گرفته است و به این وسیله لینوکس به یک سیستم عامل کامل تبدیل شده است که کاربران آن را روی رایانه نصب کرده و از آن استفاده می کنند؛ دقیقا شبیه سیستم عامل ویندوز. همین امر باعث شده برخی لینوکس را گنو/لینوکس (GNU/Linux) بیان کنند. GNU/Linux با کمک هسته اصلی لینوکس تبدیل به یک سیستم عامل جامع شده است که کاربران می توانند از آن استفاده کرده و نرم افزارهای مختلفی روی آن نصب کنند. با این حال همچنان برخی GNU/Linux را به اشتباه لینوکس خطاب می کنند.
لینوکس توانایی نصب روی سخت افزارهای مختلف را داشته و از آنها پشتیبانی می کند. انواع تلفن همراه و تبلت، رایانه های شخصی و لپ تاپ، رایانه های بزرگ و ابررایانه، کنسول بازی و مسیریاب ها از جمله سخت افزارهایی هستند که لینوکس آنها را پشتیبانی کرده و روی آنها قابل نصب می باشد.
Linux چگونه توسعه پیدا کرد؟
لینوکس در ابتدا به صورت متن باز (Open Source) عرضه شد و هدف از این کار عمومی شدن آن بود. به همین جهت سازنده آن پس از انتشار خبر ساخت لینوکس از همه توسعه دهندگان و متخصصین رایانه دعوت کرد روی این پروژه عمومی کار کنند و آن را گسترش دهند. با توجه به این که لینوکس متن باز بود و توسعه آن هیچگونه محدودیتی نداشت با استقبال برنامه نویسان مواجه شد و در مدت کوتاهی هزاران توسعه دهنده اقدام به دستکاری و بهبود بخشیدن آن نمودند.
تعداد کل افرادی که از ابتدا تا کنون روی لینوکس کار کرده اند به ۴۰۰ هزار نفر می رسد. این تعداد برنامه نویس فعلا روی لینوکس نشان از توجه بالا به آن می باشد و همین باعث شده کاربران بسیاری نیز از لینوکس استفاده نمایند. این توسعه دهنده ها با افزودن امکانات جدید به لینوکس بخش جدیدی به آن اضافه می کنند که به آن توزیع گفته می شود.
توزیع لینوکس چیست؟
توزیع‌های لینوکس مجموعه ای از نرم‌افزار و برنامه‌های کاربردی است که طی روندی مشخص روی رایانه نصب می شود. به طور معمول توزیع‌ها با اهدافی مشخص از جمله محلی‌سازی، پشتیبانی از یک معماری خاص و … ایجاد می شوند و کاربران دارای آن هدف هم از آن توزیع استفاده می کنند. تمامی توزیع های لینوکس روی هسته اصلی لینوکس ساخته شده اند و تنها بخش هایی از آنها شخصی سازی شده اند.
شاید این سوال برای شما به وجود آمده است که توزیع دقیقا چیست؟ پیشتر گفته شد که لینوکس به عنوان هسته سیستم عامل می باشد و گنو (GNU/Linux) با استفاده از آن تبدیل به یک سیستم عامل کامل می شود. اما در این سیستم عامل کامل نرم افزارها کجا هستند؟ چه کسی آنها را خواهد ساخت؟ این قسمت مربوط می شود به توزیع. در این بخش توزیع نقش نرم افزار را در لینوکس ایفا می کند. توزیع لینوکس همان نرم افزارهای سیستم عامل لینوکس می باشند که توسط توسعه دهنده های مختلف ساخته می شوند. البته توزیع ها تنها یک نرم افزار نیستند و معمولا شامل مجموعه ای از نرم افزارها هستند که هدفی خاص را دنبال می کنند. بنابراین هسته لینوکس به علاوه گنو یک سیستم عامل ایجاد می کند که توزیع های مختلف می توانند در آن اجرا شوند.
نظر به این که توسعه دهندگان لینوکس امکان شخصی سازی آن به طول دلخواه را داشتند و دست آنها در این موضوع باز بود در مدت کوتاهی نسخه های فراوان از لینوکس ساخته شد و در اختیار کاربران قرار گرفت. برخی از معروفترین توزیع های لینوکس عبارتند از:
- Ubuntu
- Gentoo
- Mint
- CentOS
- Redhat
- Arch Linux
- Deepin
- Debian
- Fedora
- openSUSE
- Slackware
لینوکس چه کاربردی دارد؟
با توجه به متن باز بودن لینوکس و انعطاف پذیری آن کاربردهای زیادی برای آن وجود دارد. مثلا لینوکس در بخش امنیت جای خود را باز کرده و از این نوع سیستم عامل در شبکه زیاد استفاده می شود. گفته می شود حدود ۷۰ درصد فایروال (Firewall) های موجود از این نوع سیستم عامل می باشند. علاوه بر این رایگان بودن لینوکس نیز باعث افزایش تعداد کاربران آن نیز شده است. بسیاری از تلفن های هوشمند و وسایل الکترونیکی از این سیستم عامل استفاده می کنند که علت آن توجه به نیاز کاربران می باشد.
عمومی بودن لینوکس باعث شده تعداد زیادی برنامه نویس آن را توسعه دهند و همین باعث شده نیاز قشر زیادی از کاربران به این وسیله تامین شود. از لینوکس در زیرساخت نرم افزارهای معروفی نظیر MySQL، آپاچی (Apache)، پی اچ پی (PHP)، پایتون (Pyton) و … استفاده شده است که هر کدام از این برنامه ها میلیون ها کاربر و استفاده کننده دارند. همین امر نشان دهنده حضور پررنگ این سیستم عامل در جهان می باشد. استفاده از لینوکس در شبکه و اینترنت بسیار رایج شده است به طوری که گفته می شود از هر ۱۰ شرکت هاستینگ (Hosting) تعداد ۵ شرکت از لینوکس در سیستم خود استفاده می کنند.
لینوکس همچنین از مناظر مختلف تنوع دارد. از نظر برنامه و نرم افزارها، امکانات، گرافیک و ظاهر و … تنوع بسیاری در این سیستم عامل وجود دارد. علتش هم این است که توسعه دهندگان مختلفی برای آن و با توجه به ذاعقه کاربران نرم افزار و توزیع ساخته اند.
لینوکس چه مزایایی دارد؟
همانطور که ذکر شد لینوکس توسط توسعه هزاران توسعه دهنده ساخته شده است و به همین دلیل تا حد زیادی پاسخ نیاز کاربران را می دهد. همچنین در این نوع سیستم عامل امکانات مختلفی قرار گفته که نیاز کاربران به سهولت در آن پاسخ داده می شود. همین باعث شده لینوکس کاربران بسیاری در سرتاسر دنیا پیدا کند. در ادامه برخی از مزایای استفاده از لینوکس را ذکر خواهیم کرد.
– لینوکس رایگان است
اگر بخواهید از سیستم عاملی نظیر ویندوز استفاده کنید باید چند صد هزار تومان پول خرج کنید. علاوه بر آن نرم افزارهای جانبی آن نیز نیازمند صرف هزینه می باشد. در حالی که لینوکس رایگان است و نرم افزارهای آن نیز بصورت ارزان یا رایگان در اینترنت موجود است. پس شما می توانید با صرف هزینه کم از لینوکس استفاده کنید.
– لینوکس امن است
سیستم عامل برپایه لینوکس بسیار امن و قابل اطمینان است و با خیال راحت می توان از سرورهای لینوکسی با سطح امنیتی فوق العاده استفاده کرد. جامعه لینوکس و توسعه دهندگان آن بطور مداوم اشکالات آن را بررسی کرده و آنها را حل می کنند. بنابراین دیگر نیازی به نگرانی از بابت اشکالات سیستمی و باگ های امنیتی وجود ندارد. اگر لینوکس داشته باشید دیگر نیازی به خرید آنتی ویروس نیز ندارید.
– لینوکس سریع است
لینوکس سیستم عاملی سبک است و همین باعث شده سرعت آن نسبت به دیگری سیستم عامل ها بالاتر باشد. در لینوکس منابع سیستم نظیر پردازنده، حافظه و رم دیگر برای راه اندازی سیستم عامل سنگین صرف نمی شود. بنابراین سرعت سیستم کاهش پیدا نمی کند.
– لینوکس پشتیبانی قوی دارد
لینوکس متن باز است و هزاران توسعه دهنده آن را ساخته اند. سازندگان لینوکس که هزاران برنامه نویس از سراسر دنیا هستند بطور مداول مشکلات آن را بررسی کرده و آنها را رفع می کنند. مشکلاتی نظیر باگ و اشکال سیستمی، حفره های امنیتی و نقایص سامانه توسط این توسعه دهنده ها در بروزرسانی ها حل می شود.
– لینوکس نیازی به نصب درایور ندارد
برای استفاده از ویندوز باید درایورهای لازم را روی سیستم نصب کرد. در حالی که لینوکس چنین نیست و لازم نیست روی لینوکس درایور نصب شود. زیرا بیشتر درایورهای لازم در لینوکس گنجانده شده و دیگر شما نیاز به نصب آنها ندارید.
در ذکر ویژگی های لینوکس علاوه بر موارد مذکور موارد دیگری نظیر بروزرسانی های جزء به جزء، امکان بروزرسانی آسان، دسترسی به انواع نرم افزارهای رایگان، استفاده راحت از لینوکس، سازگاری با انواع سخت افزارها (برخلاف ویندوز)، نرم افزارهای جانبی قوی و … نیز وجود دارد.
تفاوت لینوکس و ویندوز در چیست؟
پیش از بیان تفاوت های لینوکس و ویندوز باید گفت که این دو یک شباهت کلی با هم دارند که هر دو سیستم عامل هستند. لینوکس به طور کلی هسته سیستم عامل است که به همراه توزیع، یکی سیستم عامل کامل را تشکیل می دهد و تازه همچون ویندوز می شود. اولین تفاوت این است که لینوکس یک سیستم عامل متن باز و رایگان است؛ در حالی که ویندوز سیستم‌عاملی تجاری و متن بسته است که محصول شرکت مایکروسافت می باشد.
لینوکس سیستم عاملی است که به راحتی ویندوز نیست و کاربران برای نصب و استفاده از آن ممکن است دچار مشکل شوند. بنابراین می توان گفت که ویندوز سیستم عاملی کاربر پسند است. در حالی که لینوکس چنین نیست. آمار نصب این دو سیستم عامل در رایانه های شخصی نشان می دهد که بیش از ۸۰ درصد رایانه های شخصی از ویندوز استفاده می کنند و تنها ۵ درصد لینوکس را روی رایانه خود نصب کرده اند.
این آمار در مورد سرورها متفاوت است و وضعیت نشان دهنده توجه سرورها به لینوکس می باشد. حدود ۷۰ درصد سرورها از لینوکس و حدود ۳۰ درصد هم از ویندوز استفاده می کنند. بنابراین می توان گفت که لینوکس سیستم عاملی محبوب در میان متخصصین رایانه است. در حالیکه ویندوز چنین نیست. یکی تفاوت دیگر در شخصی سازی سیستم عامل است. لینوکس با توزیع های مختلف خود این امکان را می دهد که سیستم عامل رایانه ای به کلی شخصی سازی شود. در حالی که ویندوز چنین امکانی را به کاربر نمی دهد و ظاهر و باطن همان است که مایکروسافت تعیین کرده است.
چرا از لینوکس استفاده کنیم؟
همانطور که ذکر شد لینوکس توسط توسعه هزاران توسعه دهنده ساخته شده است و به همین دلیل تا حد زیادی پاسخ نیاز کاربران را می دهد. همچنین در این نوع سیستم عامل امکانات مختلفی قرار گفته که نیاز کاربران به سهولت در آن پاسخ داده می شود. همین باعث شده لینوکس کاربران بسیاری در سرتاسر دنیا پیدا کند. با توجه به تمام این نکات و نکات ذکر شد در بخش قبل به نظر می رسد استفاده از لینوکس بسیار بهتر و راحت از دیگر سیستم عامل ها باشد و برای شما هزینه کمتری داشته باشد.
لینوکس با ارائه توزیع های مختلف و انواع نرم افزار با موضوعات مختلف و همچنین ارائه بسته های گرافیکی جذاب باعث شده این سیستم عامل نسبت به دیگران محبوبیت بیشتری بدست آورد. در حقیقت شما با استفاده از لینوکس علاوه بر این که هزیه کمتری پرداخت می کنید خدمات بیشتری نیز دریافت کرده و سختی کمتری نیز برای خود ایجاد می کنید. پس دیگر هیچ دلیلی ندارد که از لینوکس استفاده نکنیم.