ماهوارهها دستگاههای هستند که برای انجام خدماتی برای ما انسنانها ساخته شده است به فضا فرستاده میشوند و در مدارهایی به گرد زمین یا سیارات دیگر میچرخند.فاصله آنها از زمین آن قدر زیاد است که ما نمی توانیم آنها را ببینیم.
در حال حاضر هزاران ماهواره در فضا وجود دارند که توسط سازمانها و کشورهای مختلف به مدار زمین فرستاده شدند،ماهوارهها برای مخابرات و شبکه های تلوزیونی پرژه های علمی که امکان برسی و آزمایش روی زمین نیست مانند برسی جو زمین،آب وهوا،برسی منابع زمینی و زمین شناسی،تلسکوپ های فضایی اینترنت و حتی برای پژشکی و همچنین برای نظامی و جاسوسی و ماموریت های دیگر در مدار زمین در حال انجام وظیفه هستند.
ماهواره ها هر کدام از یک مسیر ویژهای بهره میبرند و بدون برخورد با سایر ماهواره ها در حال حرکت در مدار زمین هستند، اما چرا این ماهواره ها در فضا با یکدیگر برخورد نمیکنند؟
آیا امکان تصادف بین دو ماهواره وجود دارد؟
در سال ۱۹۷۶ میلادی سازمانی تحت نام نهاد نظارتی اشیا فرستاده شده به فضا در سازمان ملل تاسیس و کنترل مکان پرتاب ماهواره ها به فضا و حرکت تمام ماهواره ها به صورت دقیق توسط این نهاد رصد میشود. همچنین دفتر امور فضای بیرونی سازمان ملل نیز مسئول نگهداری یک ثبت نام از ماهواره ها و این که هر نوع پرتاب برنامهریزی شده آنها به اندازه کافی از هم تفکیک شده باشد، است. علاوه بر این قرار است به زودی با هدف جلوگیری از برخورد احتمالی ماهواره با یکدیگر برای آنها سیستم کنترل ترافیک ویژه در نظر گرفته شود.
یک فیزیکدان نجومی به نام دکتر آلاستر گان در این خصوص عنوان کرد با توجه به این که هر ساله به تعداد ماهواره ها در فضا افزوده میشود، باید برای جلوگیری از برخورد آنها تغییرات جدیدی مانند سیستم کنترل ترافیک ویژه در نظر گرفته شود. گفتنی است تاکنون بیش از ۸۶ درصد از کل ماهواره ها، کاوشگرها، لندرها و فضاپیماهای سرنشیندار پرتاب شده به مدار زمین یا فراتر از آن در سازمان ملل به ثبت رسیدهاند.
طبق آخرین آمارها، در حال حاضر حدود ۶ هزار و ۲۵۰ ماهواره در مدار زمین قرار دارد که از این تعداد حدود ۳ هزار ماهواره همچنان مشغول فعالیت هستند، اما باید بدانید در محیط فضایی زمین حدود ۲۸ هزار و ۲۱۰ قطعه زباله فضایی و حدود ۱۲۹ میلیون قطعه کوچکتر متعلق به ماهواره ها و فضاپیماها قرار دارد که نمیتوان آنها را ردیابی کرد. البته آژانسهای مختلف به کمک سنسورهای نوری یا با رادار این موارد را کنترل میکنند، اما در آینده نزدیک جلوگیری از برخوردهای فاحعهبار برای ماهواره ها بسیار ساخت خواهد بود و به همین دلیل باید تغییراتی در رویه کنترل آنها اعمال شود.
همچنین طی سالهای گذشته نیز شاهد برخورد برخی از ماهواره ها با یکدیگر بودهایم؛ برای مثال در سال ۲۰۰۹ میلادی در فضای آسمان سیبری ماهواره ایریدیوم ۳۳ و کاسموس ۲۲۵۱ با یکدیگر برخورد کردند. علاوه بر این در آوریل سال ۲۰۲۱ نیز یک ماهواره ناپدید شد و امکان ردیابی آن دیگر برای نهادهای مسئول وجود ندارد.
در همین راستا کارشناسان اعلام کردند طی چند دهه آینده با حجم انبوهی از زبالههای فضایی در مدار زمین مواجه خواهیم شد که به دلیل عدم کنترل این زبالهها، برخورد آنها با ماهوارههای مستقر در مدار زمین باعث خسارتهای زیادی به سازمانهای مختلف خواهد شد. با وجود این که از بین بردن زبالههای فضایی کار دشواری است، محققان قصد دارند یک سیستم کنترل ترافیک فضایی ایجاد کنند و همچنین برای ماهوارهها نیز سیستمهای خودکار جلوگیری از برخورد در نظر بگیرند.